Türkiye'nin UNESCO mirası. İstanbul'da korunması gereken 4 yer

Uneco Dünya Mirası listesinde Türkiye'den 22 alan bulunuyor. UNESCO listesinde 1985 yılından beri İstanbul'un Tarihi Bölgeleri olarak 4 alan koruma altında bulunuyor. SULTAN AHMET KENTSEL ARKEOLOJİK SİT ALANI

Sultanahmet Dünya Mirası Alanı, Sarayburnu Tepesi üzerinde Sur-i Sultani Bölgesi ve Sultanahmet Bölgesi olarak iki farklı alandan oluşuyor. Bu alanın duvarları Roma çağından günümüze kadar onarımlarla yaşatılmaya çalışılıyor. Bizans dönemi boyunca önem kazanan bu bölge İmparatorluk sarayı ve Ayasofya Camisi'nin de bulunmasıyla devletlerin merkezi haline gelmiş.

Divanyolu'nun üzerinde yer alan Million Anıtı, İstanbul'dan Roma'ya giden yolun başlangıcı kabul edilmiş. Bizans döneminde bu alan siyasi ve dini irade ile halkın eğlence hayatının odağı olmuştur. Büyük Saray hem hükümdar ve ailesinin özel hayatının geçtiği alan hem de devletin idari merkezi olarak kullanılan bir mekân olmuş. Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi dini ve idari gücün sembolüdür. Hipodrom ise halkın günlük hayatındaki eğlence ve yarışların, imparatorluk törenlerinin yapıldığı toplumsal bir mekândır.

Ayasofya Cami'si 6. yüzyılda inşa edilmiş ve olağanüstü boyutlarda alışılmadık tasarımı ile dikkati çekiyor. Mimarlık şaheseri olarak günümüze ulaşan yapının mozaik tekniğinde kullanılan tasvirleri Bizans resim sanatının en önemli örnekleri arasında olup dünya resim sanatı açısından da büyük bir öneme sahip.

Bizans kiliselerinden Ayairini de bütün birimleriyle günümüze ulaşabilen önemli bir eserlerden biri olarak bölgede yer alıyor. Bizans döneminin önemli bir yerleşim alanı olan bölgede Yerebatan ve Binbirdirek gibi büyük ölçekli sarnıçlar bulunuyor. Daha küçük ölçülerde olmak üzere elli kadar sarnıç bulunuyor.

Topkapı sarayı, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar edilmiş her dönemin mimari ve süslemeli özelliklerini bir arada taşıyan ve günümüze ulaşabilen en önemli eserlerden biridir.

Alanda cami-mescid, tekke, medrese, türbe, hamam, sebil, çeşme, arasta-çarşı su terazisi, muvakkithane, sıbyan mektebi, imaret gibi yapı tipleri bulunuyor. Bunlardan Mimar Sinan tarafından  Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin yanında bir çifte hamam olarak ele alınan Haseki Hürrem Sultan’ın hamamı nadir örneklerden biri olarak karşımıza çıkıyor. SÜLEYMANİYE DÜNYA MİRAS ALANI

Süleymaniye Dünya Miras Alanı, Süleymaniye Külliyesi ile Şehzade Mehmet Külliyesi çevresinde yer alan, Süleymaniye, Vefa, Vezneciler semtlerini kapsıyor. Bu alan içerisinde günümüzde adı Bozdoğan Kemeri olarak bilinen Roma Çağı su kemeri mimarisinin önemli eserlerinden olan tarihi yapı da bulunuyor. Bizans döneminde önemli bir yapılaşma alanı olan bölgede bugün Kalenderihane ve Vefa Kilise Camii (Molla Gürâni Camii) olarak tanınan yapıları görebiliyoruz. 16. yüzyılın ortasında Kanuni Sultan Süleyman şehzadesi Mehmet ve kendi adını yaşatacak iki büyük külliyeyi de bu alana inşa ettirdi. Dönemin baş mimarı Sinan eserlerini konu alan Tezkiretü’l Bünyan’da Şehzade Mehmet Külliyesi’ni çıraklık Süleymaniye’yi ise kalfalık eseri olarak nitelendirdi.

Süleymaniye Külliyesi Osmanlı dünyasının ikinci büyük külliyesi ve en büyük vakfıdır. Şehir siluetinin önemli bir unsuru olan, avlusundan Haliç, Boğaz ve Galata’ya hâkim konumuyla önemli bir bakı noktası oluşturan külliye, merkezde cami, Kanuni ve Hürrem Sultan’ın türbeleri, sıbyan mektebi, dört medrese ve darü’l-hadis medresesi, tıp medresesi ve darüşşifa, , imaret ve tabhane, hamam ve vakıf dükkânlardan oluşuyor. Bu birimler arasındaki sokak dokusu günümüzde özgünlüğünü koruyor.

Süleymaniye yapısal malzeme bakımından da çok özeldir. Ege ve Akdeniz dünyasından getirilen renkli mermer levhalar ve sütunlar Osmanlı İmparatorluğu'nun kendinden önceki uygarlıkları da kapsadığını ve geniş bir coğrafyaya hükmettiklerinin sembolü olmuştur. Süleymaniye'nin inşaasının ardından Mimar Sinan da açılış töreninde bulunmuş ve Sinan 1588’de öldüğünde bu külliyenin yanında inşa edilen türbeye defnediliyor. Bu durum sanatçının toplum içerisindeki konumunu vurguluyor. Bölge'de birçok ibadethane, çeşme ve kütüphaneler bulunuyor. Bazı yapılar günümüzde de ibadet ihtiyacını karşılamak için kullanılıyor.

Türkiye’deki 600 bin yazma eserin neredeyse 6/1’ine sahip el yazması kütüphanelerinden ikisi Süleymaniye Dünya Mirası Alanı'nda bulunuyor. Bunlardan biri olan Süleymaniye Kütüphanesi 77.000 elyazması içeren koleksiyonunu muhafaza ediyor.

Bölgenin en önemli özelliklerinden biri olan geleneksel konut dokusu da öne çıkıyor. Yapıların büyük çoğunluğu 19. yüzyıl içerisinde ahşap olarak inşa edilmiş. Bu konutlar çıkmaları, geniş saçakları, kafesli pencereleri, cephe dekorasyonu ile Osmanlı konut dokusunun karakteristik örneklerini oluşturuyorlar. İSTANBUL KARA SURLARI KORUMA ALANI

Kara surları Dünya Mirası Alanı, kentin kurulduğu yarımadayı batıda (kara yönünde) sınırlayan ve güneyde Marmara Denizi’nden başlayıp kuzeyde Haliç’e kadar uzanan surları ve yakın çevresini içeriyor.

Kara surları, ana sur, ön sur ve hendekten meydana gelen üçlü savunma sisteminden oluşuyor. Bu surlar, ilk çağ ve ortaçağ boyunca gelişmiş kuşatma tekniklerine karşı Akdeniz dünyasında geliştirilen savunma tekniklerinin ulaştığı en son aşamasını temsil ediyor. Bu nedenle yaklaşık 1000 yıl boyunca kente ulaşmak isteyen birçok orduyu durdurmuş, Bizans Devleti’nin bu süre boyunca varlığını devam ettirebilmesinin en önemli dayanağı olmuş.

Kara surları'nın üzerinden kalabalık grupların şehre girip çıktığı noktalara civarında hanım sultanların, vezirlerin ve Osmanlı ricalinin külliyeleri inşa edilmiş. Karasurları bölgesinde kahvehaneler önemli yapılar arasıbda yer alıyor. Bunlar hem şehre giriş çıkış yapanların dinlendiği, hem de gece şehre ulaşanların konakladığı yapılar olarak toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olmuş.  ZEYREK DÜNYA MİRASI ALANI

Zeyrek Dünya Mirası Alanı, Haliç'e hâkim bir yamaç üzerinde Atatürk Bulvarı'nın batısının yanında yer alıyor. Zeyrek Dünya Mirası Alanı Molla Zeyrek Camii (eski Pantokrator Manastırı Kiliseleri) ve çevresindeki sokakları da kapsıyor.

Zeyrek Camii 12. yüzyılda İmparator İoannes Komnenos ve eşi Eirene tarafından büyük bir manastırın merkezi olarak inşa edilmiş. Manastırın kiliseleri dışındaki bölümlerini taşıyan sarnıçlar dışında bir şey günümüze ulaşmamış. Kilise ortaçağ Bizans mimarisinin en iyi örneklerinden biri olarak yer alıyor. Bizans kaynakları birçok imparator ve imparatoriçenin bu manastıra gömüldüğünü bildiriyor. İstanbul'un fethinden sonra Pantokrator Manastırı medreseye dönüştürülmüş İstanbul Üniversitesi'nin eğitiminin burada başladığı kabul ediliyor. Medresede dönemin önde gelen bilim insanları ders vermiş. Bu bilim insanlarından zeki,hazır cevap anlamına gelen Molla Mehmet'ten dolayı bölge Zeyrek adıyla anılıyor.

Bölge Osmanlı konut dokusu açısından önemli bir birikime sahip özellikle 19. yüzyıl öncesi konutları ve bunlarla ilgili taş oda, hamam, mutfak, bahçe duvarları gibi birimler Osmanlı arkeolojisinin verileri olarak günümüzde incelenebiliyor. UNESCO LİSTESİNDE TÜRKİYE'DEN 22 ALAN BULUNUYOR

UNESCO Dünya Listesi'nde Türkiye'den 22 alan bulunuyor. Geçici listede ise 79 sit aslanı yer alıyor. Türkiye'den UNESCO Dünya Listesi'nde Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Alanları, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, İstanbul'un Tarihi Bölgeleri, Hattuşa: Hititlerin Başkenti,Nemrut Dağı, Hierapolis-Pamukkale, Xanthos-Letoon,Safranbolu Şehri,Truva Arkeolojik Alanı, Selimiye Camii ve Sosyal Kompleksi

Çatalhöyük Neolitik Alanı, Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu, Pergamon ve Çok Katmanlı Kültürel Peyzajı, Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı, Efes, Ani Arkeolojik Alanı, Afrodizyalar, Göbekli Tepe, Arslantepe Höyüğü, Gordion, Ortaçağ Anadolu'sundaki Ahşap Hipostil Camileri

Sardis ve Bin Tepe'nin Lidya Tümülüsleri bulunuyor.